Πλειάς

Με το όνομα αυτό είναι γνωστή μια ομάδα από επτά τραγικούς ποιητές, οι οποίοι έζησαν στην Αλεξάνδρεια στους χρόνους του Πτολεμαίου B’ Φιλαδέλφου (284-247 π.Χ.). Ο φιλότεχνος αυτός ηγεμόνας προσπάθησε να μεταφέρει στην Αλεξάνδρεια τη μεγαλοπρέπεια των αθηναϊκών διονυσιακών εορτών, θεσπίζοντας δραματικούς αγώνες και προσελκύοντας στην πόλη ένα κύκλο ποιητών. Ορισμένα ονόματα αναφέρονται σταθερά στην Π.: Αλέξανδρος ο Αιτωλός, Λυκόφρων ο Χαλκιδεύς, Όμηρος ο Βυζάντιος, Σωσίθεος (από την Αλεξάνδρεια της Τρωάδος), Φιλικός ο Κερκυραίος· ενώ άλλα με εναλλαγές στους διάφορους συγγραφείς: Σωσιφάνης ο Συρακούσιος, Αιαντιάδης, Διονυσιάδης. Τα έργα των ποιητών της Π. γρήγορα ξεχάστηκαν και ελάχιστα μόνο αποσπάσματα σώθηκαν. Το ίδιο όνομα (Pleiade) έδωσε ο Ρονσάρ στην ομάδα των φίλων του που είχε συγκεντρώσει γύρω από ένα είδος ποιητικής σχολής: Ντι Μπελέ, Ποντίς ντε Τιάρ (1521-1605), Ζαν-Αντουάν ντε Μπαΐφ (1532-1589), Ζοντέλ, Γκιγιόμ ντεζ Oτέλ (1529-1581), Ζαν ντε Λα Περίζ (1529-1554). Αργότεραέλαβαν μέρος στην ομάδα και οι Ζακ Πελετιέ ντυ Μαν (1517-1582), Ρεμί Μπελό (1528-1577) και ο ελληνιστής Ζαν Ντορά (1508-1588), σχεδόν στη θέση του δασκάλου. Σε αντίθεση με όσους ακολουθούσαν την ποιητική παράδοση του τέλους του Μεσαίωνα, οι ποιητές της Π. πίστευαν με θέρμη στην ανάγκη και στη δυνατότητα να μιμηθούν τα ελληνικά και τα λατινικά πρότυπα με πλουτισμό της γλώσσας, των εκφραστικών και μετρικών μεθόδων, των θεμάτων και με τον πειραματισμό όλων των ποιητικών μορφών που καλλιεργήθηκαν στην αρχαιότητα: από την ορατιανή και πινδαρική ωδή μέχρι το επίγραμμα και μέχρι τα ανακρεόντεια, από την τραγωδία έως την ελεγεία, έως το βουκολικό ποίημα, έως το έπος. Οι ιδέες αυτές αναπτύχθηκαν από τον Ντι Μπελέ στηνΥπεράσπιση και αξιοποίηση της γαλλικής γλώσσας (1549) μαζί με την προσπάθεια ν’ ανυψώσει το γόητρο της ποίησης. Ο ενθουσιασμός, πολλές φορές αφηρημένος και σχολαστικός, των ποιητών της Π. οδήγησε σε νεωτερισμούς, σε μερικές περιπτώσεις μόνο εξωτερικούς, σε πειραματισμούς χωρίς αποτέλεσμα (όπως η ποσοτική μετρική του Μπαΐφ) ή τελείως αποτυχημένους (όπως το επικό ποίημα του Ρονσάρ), αλλά και σε έργα αναμφισβήτητης ποιητικής αξίας (Ρονσάρ, Ντι Μπελέ).

* * *

-άδος, η, ΝΜΑ, Πλειάδα Ν, επικ. και ιων. τ. Πληϊάς, αιολ. τ. ονομ. πληθ. Πληϊάδες Α

1. μυθ. καθεμιά από τις επτά θυγατέρες τού γίγαντα Άτλαντος και τής Ωκεανίδας Πλειόνης, αδελφές τών Υάδων και τού Ύαντος ή, σύμφωνα με άλλη παράδοση, κόρες μιας βασίλισσας τών Αμαζόνων, τις οποίες θεωρούσαν ως δημιουργούς τού τραγουδιού και τών νυχτερινών γιορτών και οι οποίες για να αποφύγουν τον έρωτα τού Ωρίονος μεταμορφώθηκαν σε περιστέρια, ενώ άλλη εκδοχή υποστηρίζει ότι τίς λυπήθηκε ο Ζευς και τίς μεταμόρφωσε σε αστέρες

2. ονομασία τής ομάδας τών επτά δοκιμότερων ποιητών τής αλεξανδρινής περιόδου, την οποία αποτελούσαν οι Αλέξανδρος ο Αιτωλός, Λυκόφρων ο χαλκιδεύς, Φιλίσκος ο Κερκυραίος, Όμηρος ο Βυζάτ, ντιος, Σωσίθεος ο Αλεξανδρεύς, Σωσιφάνης ο Συρακούσιος και Αιαντίδης ή Διονυσιάδης εκ Ταρσού, που έζησαν κατά την εποχή τού Πτολεμαίου Φιλαδελφέως, 285

246 π.Χ.

3. αστρον. ανοιχτό αστρικό σμήνος που βρίσκεται στον ζωδιακό αστερισμό τού Ταύρου, από το οποίο με γυμνό μάτι φαίνονται συνήθως έξι αστέρες, σμήνος γνωστό σήμερα και με την κοινή ονομασία Πούλια και που στην Αρχαία Ελλάδα η επιτολή του τον Μάιο, σήμαινε την έναρξη τού θέρους και η δύση του τον Νοέμβριο, την έναρξη τού χειμώνα

νεοελλ.

1. (ως προσαγ.) ομάδα από ταλαντούχους δημιουργούς στους τομείς τού πνεύματος και τής τέχνης

(«πλειάδα γνωστών ηθοποιών»)

2. λογοτ. γενική ονομασία ομάδων από επτά Γάλλους ποιητές η καθεμιά, οι οποίοι έζησαν την ίδια εποχή και τους οποίους είχαν ενώσει δεσμοί φιλίας αλλά και ταυτότητα σκέψεων και δραστηριοτήτων.

[ΕΤΥΜΟΛ. Τ. αβέβαιης ετυμολ. με επίθημα -άς, -άδος (πρβλ. Υάδες). Η σύνδεση τής λ. με το περσ. pērūne «πλειάδες» προσκρούει σε μορφολογικές δυσχέρειες. Ο ελλ. τ. έχει σχηματιστεί πιθ. κατ' επίδραση τού ρ. πλέω, αφού η επιτολή και η δύση τών αστέρων είχαν μεγάλη σημασία για τους ναυτικούς. Κατ' άλλους, η λ. συνδέεται με τα: πίμπλημι, πλείων και το επίθ. πολύς].